هزینه های قابل قبول

هزینه های قابل قبول مالیاتی

مقدمه

تمامی بنگاه های اقتصادی حتی کوچک ترین آن ها، برای به دست آوردن درآمد، باید هزینه هایی را بپردازند و به عبارتی تمامی فعالیت های مالی ملزم به صرف هزینه هستند و در صورتی که فردی خواهان درآمد و سود بیشتری باشد لازم است هزینه های سنگینی بپردازد.

ولی چون بین درآمد و هزینه های یک بنگاه رابطه معکوس برقرار است، یعنی هر چه که هزینه ها افزایش یابند درآمد حاصله کم تر خواهد شد و به همین دلیل برخی از فعالان زمینه اقتصاد تلاش می کنند برای کاستن از مالیات های خود هزینه هایی که صرف کرده اند را بیشتر از میزان واقعی در مدارک و دفاتر ثبت کنند. البته ماموران مالیاتی از این موضوع با خبر هستند و به همین جهت در رسیدگی دفاتر بخش زیادی از توجه خود را روی مواردی که باعث کاهش درآمد مودیان بوده است صرف می کنند.

به صورتی که میزان قابل توجه ای از موارد کاهش دهنده درآمد مربوط به هزینه هایی است که مودیان پرداخته اند. به همین جهت ماموران رسیدگی برای این که به تشخیص میزان واقعی درآمدی که مشمول مالیات می شود برسند،به بررسی دقیق و کامل هزینه ها و مطابقت آنها با قوانیم ومقررات و استاندارهای اعلام شده می پردازند و ممکن است همه یا بخشی از هزینه های مودیان که با واقعیت مطابقت ندارد را برگشت دهند..

به جهت حل این موضوع و اطلاع مودیان از هزینه هایی که اداره امور مالیاتی قبول دارد، فصل 2 از باب چهارم قوانین مالیات به هزینه های قابل قبول پرداخته است. به جهت آشنایی کامل فعالان اقتصادی لازم است نخست هزینه های قابل قبول را شرح دهیم.

هزینه چیست؟

هزینه شامل بهای اشیا یا خدماتی است که برای تحصیل درآمد مورد نیاز می باشد. برای نمونه شما برای فعالیت کاری خودتون اقدام به خرید ملزومات اداری، لوازم تحریر، کامپیوتر و … می نمایید تا بتوانید فعالیت خودتان رو آغاز کنید و از محل این فعالیت درآمد کسب کنید

هزینه های قابل قبول چیست؟

تعریف هزینه های مورد قبول مالیاتی:

از نظر قوانین مالیات هزینه های صرف شده در بنگاه های اقتصادی به دو گروه هزینه های مورد قبول و غیر قابل قبول قسمت می شوند. هزینه های مورد قبول آن دسته از هزینه هایی هستند که در هنگام بررسی به واسطه کارشناسان مالیاتی قابل قبول شناخته می شوند و مبلغ این هزینه ها از درآمد مودی کسر می شود.

در جهت دیگر هزینه های غیر قابل قبول آن دسته از هزینه هایی هستند که از نظر کارشناسان مالیاتی قابل قبول نیستند و به اصطلاح رد می شوند و مبلغ آن از درآمد مودی کسر نمی شود. در قوانین مالیات برخی نکات و ضوابط بیان شده است که این ضوابط ملاک رد یا مورد قبول قرار گرفتن هزینه ها توسط کارشناسان مالیاتی است، اگر هزینه ها با معیارهای بیان شده در قوانین مربوطه مطابقت داشته باشد قابل قبول شناخته می شوند و اگر مطابقت نداشته باشد رد می شوند ولی لازم است بدانید در برخی مواقع نظر و سلیقه کارشناس مالیاتی در رد و قبول این هزینه ها تاثیر می گذارد

لذا آگاهی از برخی قواعد اساسی در مورد هزینه های قابل قبول، برای انجام اقدامات لازم جهت کاهش مبلغ مالیات ضروری است. قوانینی که در این زمینه وجود داردُ ماده 147 و 148 قانون مالیات مستقیم است که در ادامه این موارد را بررسی خواهیم کرد.

ماده 147 ق.م.م

بر اساس تعریف سازمان امور مالیاتی هزینه های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به شرحی که ضمن مقررات این قانون مقرر می گردد عبارت است از :

هزینه هایی که در حدود متعارف، متکی به مدارک بوده و منحصراً مربوط به تحصیل درآمد موسسه، در دوره مالی مربوط، با رعایت حد نصاب های مقرر باشد.  تمامی موارد بالا جزء به جزء باید رعایت شود و همچنین در مواردی که هزینه ای در این قانون پیش بینی نشده یا بیش از نصاب‌های مقرر در این قانون بوده، ولی پرداخت آن به موجب قانون و یا مصوبه هیات وزیران صورت گرفته باشد قابل قبول خواهد بود.

تبصره  1:

از لحاظ مقررات این فصل، کلیه اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع ماده (95) این قانون که

مکلف به نگهداری دفاتر می باشند، در حکم مؤسسه محسوب می شوند.  همچنین هزینه های قابل قبول مالیاتی

در مورد سایر صاحبان مشاغل نیز قابل پذیرش است.

تبصره ۲ :
هزینه های مربوط به درآمدهایی که به موجب این قانون از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ

صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می شود، به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شناخته نمی شوند.

تبصره ۳ : (کلیدی ترین نکته مبحث هزینه ها)
پذیرش هزینه های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع این قانون که به شیوه تهاتری انجام نشود، از مبلغ پنجاه میلیون50.000.000  ریال به بالا منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سامانه )سیستم(بانکی خواهد بود.

شرایط هزینه های مورد قبول مالیاتی:

بنا به بررسی های صورت گرفته در ماده 147، هزینه های مورد قبول می بایست دارای شرایطی باشند

در حد و حدود متعارف وابسته به مدارک باشند:

یعنی با وجود مدارک و اسناد بتوانیم درستی هزینه ها را به اثبات برسانیم. این مدارک شامل صورت حساب، اسناد مربوط به پرداخت و… است

فقط مرتبط به کسب درآمد موسسه در دوره اقتصادی مربوطه باشد:

این جمله به مطابقت هزینه با درآمد و رابطه هزینه با موسسه مرتبط اشاره دارد. بر این اساس هزینه صرف شده می بایست جهت به دست آوردن درآمد در همان موسسه صرف شده باشد و هم چنین تاریخ هزینه های صرف شده مربوط به همان سال مالی باشد که اظهارنامه فرستاده شده است.

حد نصاب های تعیین شده برای هزینه ها رعایت شوند:

یکی از شروط اداره امور مالیاتی برای پذیرفتن هزینه، رعایت حد نصاب های تعیین شده برای این هزینه ها است. به عنوان مثال هزینه مربوط به ماموریت خارجی، اگر از سطح تعیین شده بیشتر باشد، مورد قبول قرار نمی گیرد.

هزینه های مرتبط به درآمدهای معاف شده از مالیات، پذیرفته نمی شود:

هزینه هایی که برای به دست آوردن درآمدهای معاف شده از مالیات یا نرخ صفر مالیاتی و مالیات مقطوع صرف می شوند، شامل هزینه های قابل قبول نیستند و در بررسی های مالیاتی کنار گذاشته شده و کسی نمی تواند این هزینه ها را از درآمدهای مشمول خویش کم کند.

این مورد در گذشته ذکر نشده بود و در اصلاحیه ای که سال 1394 تصویب شد، اضافه گردید. بر طبق این تبصره، هزینه های بیشتر از 50.000.000 ریال می بایست همراه با داشتن دیگر شرایطی که در ماده 147 بیان شده، از راه سیستم بانکی به حساب شخص فروشنده واریز گردد.

بعد از آشنایی با مفهوم هزینه های قابل قبول مالیاتی(ماده 147 ق.م.م)، باید جزئیات و ریز هزینه هایی که از طرف سازمان امور مالیاتی مشخص شده و شما باید آنها را رعایت کنید هم آشنا بشوید. در این مطلب به صورت خلاصه ماده 148 ق.م.م رو براتون بیان میکنیم.

ماده 148 ق.م.م:

هزینه هایی که از طرف سازمان امور مالیاتی تعریف شده شامل 29 قسمت می باشد که به چند مورد از مهمترین هزینه ها اشاره میکنیم. مابقی هزینه ها رو برای اطلاعات عمومی بیشتر می توانید مطالعه نمایید.

1- قیمت خرید کالای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی در کالا و خدمات فروخته شده.

2-هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان بر اساس مقررات استخدامی موسسه به شرح زیر:

الف – حقوق یا مزد اصلی و مزایای مستمر اعم از نقدی یا غیر نقدی (‌مزایای غیر نقدی به قیمت تمام شده برای کارفرما).

ب – مزایای غیر مستمر اعم از نقدی و غیرنقدی از قبیل خواروبار، بهره‌وری، پاداش، عیدی، اضافه‌کار، هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت. نصاب هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مدیران و ‌بازرسان و کارکنان به خارج از ایران به منظور رفع حوائج موسسه ذیربط طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که از طرف وزارت امور اقتصادی ‌و دارایی و سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد تعیین خواهد شد.

ج – هزینه‌های بهداشتی و درمانی و وجوه پرداختی بابت بیمه‌های بهداشتی و عمر و حوادث ناشی از کار کارکنان.

د – حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت طبق مقررات استخدامی موسسه و خسارت اخراج و بازخرید طبق قوانین موضوعه مازاد بر مانده حساب ذخیره مربوط.

هـ – وجوه پرداختی به سازمان تأمین اجتماعی طبق مقررات مربوط و همچنین تا میزان سه‌درصد (?%) حقوق پرداختی سالانه بابت پس انداز کارکنان براساس آیین­نامه‌ای که به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به‌تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

و- معادل یک ماه آخرین حقوق و دستمزد و همچنین مابه­التفاوت تعدیل حقوق سنوات قبل که به منظور تأمین حقوق بازنشستگی و وظیفه و مزایای پایان ‌خدمت، خسارت اخراج و بازخرید کارکنان موسسه ذخیره می‌شود.

این حکم نسبت به ذخایری که تا کنون در حساب بانکها نگهداری شده است نیز جاری خواهد بود.

پرداختی به بازنشستگان موسسه حداکثر تا سقف یک دوازدهم معافیت موضوع ماده (84) این قانون.(1)

3- کرایه محل موسسه در صورتی که اجاری باشد، مال‌الاجاره پرداختی طبق سند رسمی و در غیر این صورت در حدود متعارف.

4- اجاره بهای ماشین­آلات و ادوات مربوط به موسسه در صورتی که اجاری باشد.

5- مخارج سوخت، برق، روشنایی، آب، مخابرات و ارتباطات.

6- وجوه پرداختی بابت انواع بیمه مربوط به عملیات و دارایی موسسه.

7- حق‌الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیات‌هایی که به سبب فعالیت موسسه به شهرداریها و وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی ‌و وابسته به آنها پرداخت می‌شود (‌به استثنای مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات­هایی که موسسه به موجب مقررات این قانون ملزم به کسر از‌ دیگران و پرداخت آن می‌باشد و همچنین جرایمی که به دولت و شهرداریها پرداخت می­گردد.)

8- هزینه‌های تحقیقاتی، آزمایشی و آموزشی، خرید کتاب، نشریات و لوح‌های فشرده، هزینه‌های بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی مربوط به فعالیت ‌موسسه، براساس آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

9- هزینه‌های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارایی موسسه مشروط بر این­که:

اولا – وجود خسارت محقق باشد.

ثانیا – موضوع و میزان آن مشخص باشد.

ثالثا – طبق مقررات قانون یا قراردادهای موجود جبران آن به عهده دیگری نبوده یا در هر صورت از طریق دیگران جبران نشده باشد.

آیین­نامه احراز شروط سه­گانه مذکور در این بند به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

10- هزینه‌های فرهنگی، ورزشی و رفاهی کارگران پرداختی به وزارت کار و امور اجتماعی حداکثر معادل ده هزار (10,000) ریال به ازای هر کارگر.

11-ذخیره مطالباتی که وصول آن مشکوک باشد مشروط بر این که:

اولا- مربوط به فعالیت موسسه باشد.

ثانیا- احتمال غالب برای لاوصول ماندن‌آن موجود باشد.

ثالثا- در دفاتر موسسه به حساب مخصوص منظور شده باشد تا زمانی که طلب وصول گردد یا لاوصول بودن آن محقق شود.

آیین­نامه مربوط به این بند به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد.

12- ‌زیان اشخاص حقیقی یا حقوقی که از طریق رسیدگی به دفاتر آنها و با توجه به مقررات احراز گردد، از درآمد سال یا سال­های بعد استهلاک‌ پذیر است.

13- هزینه‌های جزئی مربوط به محل موسسه که عرفا به عهده مستأجر است در صورتی که اجاری باشد.

14-هزینه‌های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه در صورتی که ملکی باشد.

15- مخارج حمل و نقل.

16- هزینه‌های ایاب و ذهاب، پذیرایی و انبارداری.

17-حق‌الزحمه‌های پرداختی متناسب با کار انجام شده از قبیل حق‌العمل- دلالی – حق‌الوکاله – حق‌المشاوره-حق حضور- هزینه حسابرسی ‌و خدمات مالی و اداری و بازرسی، هزینه نرم‌افزاری، طراحی و استقرار سیستم‌های مورد نیاز موسسه، سایر هزینه‌های کارشناسی در ارتباط با فعالیت موسسه و‌حق‌الزحمه بازرس قانونی.

18 ـ سود، کارمزد و جریمه‌هایی که برای انجام عملیات موسسه به بانکها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و همچنین موسسات اعتباری غیربانکی مجاز و شرکتهای واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز از بانک مرکزی پرداخت شده یا تخصیص یافته باشد.(2)

19- بهای ملزومات اداری و لوازمی که معمولا ظرف یک سال از بین می‌روند.

20- مخارج تعمیر و نگاهداری ماشین آلات و لوازم کار و تعویض قطعات یدکی که به عنوان تعمیر اساسی تلقی نگردد.

21- هزینه‌های اکتشاف معادن که منجر به بهره‌برداری نشده باشد.

22-هزینه‌های مربوط به حق عضویت و حق اشتراک پرداختی مربوط به فعالیت موسسه.

23- مطالبات لاوصول به شرط اثبات آن از طرف مودی مازاد بر مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول.

24- زیان حاصل از تسعیر ارز بر اساس اصول متداول حسابداری مشروط بر اتخاذ یک روش یکنواخت طی سال‌های مختلف از طرف مودی.

25-ضایعات متعارف تولید.

26-ذخیره مربوط به هزینه‌های پرداختنی قابل قبول که به سال مورد رسیدگی ارتباط دارد.

27- هزینه‌های قابل قبول مربوط به سال‌های قبلی که پرداخت یا تخصیص آن در سال مالیاتی مورد رسیدگی تحقق می‌یابد.

28- هزینه خرید کتاب و سایر کالاهای فرهنگی- هنری برای کارکنان و افراد تحت تکفل آنها تا میزان حداکثر پنج درصد (5%) معافیت مالیاتی موضوع ماده(84) این قانون به ازای هر نفر.

29ـ ذخیره مربوط به خدمات پس از فروش(گارانتی) اشخاص حقوقی.(3)

تبصره 1- هزینه‌های دیگری که مربوط به تحصیل درآمد موسسه تشخیص داده می‌شود و در این ماده پیش بینی نشده است به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور‌اقتصادی و دارایی جزء هزینه‌های قابل قبول پذیرفته خواهد شد.

تبصره 2 – مدیران و صاحبان سرمایه اشخاص حقوقی در صورتی که دارای شغل موظف در موسسات مذکور باشند جزء کارکنان موسسه محسوب‌خواهند شد ولی در موسساتی که غیر اشخاص حقوقی باشند حقوق و مزایای صاحب موسسه و اولاد تحت تکفل و همسر نامبرده به استثنای هزینه‌ سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل که مشمول مقررات جزء(ب) بند(2) این ماده آمده خواهد بود جزء هزینه‌های قابل قبول منظور نخواهد شد.

تبصره 3 – در محاسبه مالیات شرکتها و اتحادیه‌های تعاونی، ذخایر موضوع بندهای (1) و (2) ماده (15) قانون شرکت‌های تعاونی مصوب 16/3/1350 و ‌اصلاحیه‌های بعدی آن و در مورد شرکتها و اتحادیه‌هایی که وضعیت خود را با قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 13/6/1370 تطبیق داده­اند یا بدهند، ذخیره موضوع بند (1) و حق تعاون و آموزش موضوع بند (3) ماده (25) قانون اخیرالذکر جزء هزینه محسوب‌می‌شود.

نحوه محاسبه درآمد مشمول مالیات از طریق رسیدگی به دفاتر، اسناد و مدارک

1.منطبق ‌و از نظرقانونی ‌محرز

انطباق هزینه های ابرازی مؤدی با فصل هزینه های قابل قبول ق.م.م)مواد147 و148 ق.م. م )

روش رسیدگی به دفاتر با قبول کلیه هزینه ها

مالیات=نرخ*(درآمد مشمول مالیات ( سود ابرازی = هزینه ابرازی – فروش ابرازی

2.عدم‌انطباق و غیرقابل‌قبول

روش رسیدگی به دفاتر با برگشت هزینه ها

مالیات=نرخ*درآمد مشمول مالیات = هزینه غیر قابل قبول+سود ابرازی= هزینه ابرازی – فروش ابرازی

نکته بسیار مهم در مبحث هزینه ها این هست که باید حتما ماده 148 ق.م.م رو بررسی کنید و حتی آیین نامه ها و دستورالعمل های مربوط به آن رو هم مطالعه کنید.

تفسير پذير بودن ماده 148 ق.م.م(هزينه هاي قابل قبول مالياتي)

تفسیر و برداشت مودیان از ماده 147 و 148 ق.م.م با کارشناسان و گروه رسیدگی محترم امورمالیاتی متفاوت است و همین امر موجب بروز اختلافات و سوق دادن سیل عظیمی از پرونده های مالیاتی به سمت هیات های حل اختلاف مالیاتی و افزایش هزینه های دولت از این محل و همینطور آسیبهای جدی ،مالیات و جرائم سنگین مودیان می گردد.نکته مهم تر اینکه حتی بین تفسیر جامعه حسابداران با گروه رسیدگی کندده مالیاتی نیز تفاوت هایی به چشم میخورد.

بعد از الحاق ماده272(ق.م.م)در قانون اصلاح موادی از قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 27/11/1380 امکان تشخیص مالیات توسط سازمان حسابرسی ،حسابداران رسمی و موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی فراهم آمد.اشخاص مذکور در هنگام تنظیم گزارش باید مواردی چون اظهار نظر نسبت به کفایت اسناد و مدارک حسابداری طبق مفاد قانون و مقررات مربوط با رعایت اصول و ضوابط  و استانداردهای حسابداری و همچنین درامد مشمول مالیات بر اساس مفاد قانون مالیاتهای مستقیم و مقررات مربوط را در نظر بگیرند.

به استناد تبصره های یک و دو ماده 272 ق.م.م بعد از تاریخ تصویب،تشخیص مالیات از طریق سازمان امور مالیاتی با اشخاص اشاره شده در ابتدای ماده 272 انجام خواهد شد.

به طور منطقی عدالت و انصاف در فرآیند تشخیص زمانی قابل تصور است که هر یک از اشخاص فوق الذکر فاقد اختلافات در برداشت و تفسیر از ماده فوق و همینطور در فرآیند تشخیص باشند.

نتیجه گیری و پیشنهادات:

در همه  کسب کارها این موضوع قابل توجیه است که برای کسب درآمد، به تحمل مخارجی در ارتباط با فعالیت شرکت نیاز است. ولی این نکته را باید توجه داشت که هزینه‌های انجام شده و ارائه شده به اداره دارایی در خصوص مالیات‌ها، هنگامی پذیرفته می‌شود که کاملا منطبق با قوانین و مقررات باشد.

بسیاری از کار فرمایان برای اینکه سود واحد تجاری خود را کاهش دهند به ارائه هزینه‌های مختلف صرف نظر از قوانین و مقرارات مبادرت می‌ورزند و به دنبال این غفلت دفاتر آن ها رد میشود و مشمول مالیات سنگین خواهند شد.. از این رو اداره دارایی برای شفاف سازی سودها و از بین بردن حساب‌سازی ها، در ماده ۱۴۷ و ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم لیستی از هزینه‌های مورد تایید دارایی را ارائه نموده است.

نکته قابل ذکر این است که وجود یک مشاور مالیاتی در کنار کسب و کار شما می تواند مانند نوری در مسیر ناهموار و امواج پرتلاطم و چالشهای مالیاتی موجود در جامعه شما را هدایت کند و مانع از انحراف شما از مسیر درست شود.

لذا پیشنهادمی شود که کارفرمایان عزیز برای تکمیل کادر مالی خود از حسابداران مسلط و مدیران مالی آگاه و مطلع به قوانبن و مقررات مالیاتی،دعوت به همکاری نمایند.تا از مالیات سنگین به جهت عدم کفایت دانش مالی و مالیاتی و همینطور جرائم سنگین تر از آن در امان بمانند.

منابع:

1.قانون مالیاتهای مستقیم (مادتین95،147،148،149،169 و169 مکرر،272)

2.پرشس وپاسخ کمیته فنی وزارت اقتصاد و دارایی