بستن حسابهای بازرگانی

مقدمه

انجام امور حسابداری، دارای مراحلی می باشد که هر کدام از آنها از اهمیت خاصی برخوردار است و هر کدام زمان و شرایط خاص خود را می طلبد. زمانی که اطلاعات مالی به صورت خام به سیستم وارد می شوند، تا زمانی که به شکل گزارش نهایی ساخته می شوند، عملیات های مختلفی روی آنها صورت می گیرد که هدف هر کدام از این عملیات مشخص می باشد.

برخی از این عملیات، در ابتدای دوره ، برخی دیگر در طول دوره مالی و نهایتا برخی دیگردر پایان سال مالی مورد بررسی قرار می گیرند که این فعالیت ها به بستن حساب ها در پایان دوره مالی شهرت یافته اند.

در ایران بر اساس قوانین و مقرارت موجود در کشور، استفاده از دفاتر ناتمام سال های قبل برای ثبت عملیات مالی سال آتی ممنوع می باشد. در این خصوص شرکت ها بایستی برای هر سال مالی، دفاتر جدیدی را به منظور نگهداری حساب های خود ثبت و پلمپ نمایند.

نقل و انتقال مستقیم مانده حساب های دائمی از یک سال به سال بعد عملی نیست و برای این کار از دو حساب واسطه به نام های تراز اختتامیه و تراز افتتاحیه برای نقل مانده حساب ها به دفاتر سال بعد استفاده می گردد.

بستن حساب‌ها در پایان دوره مالی با در نظر گرفتن نوع حساب‌های موقت (سود و زیانی)، مخلوط و دائمی (ترازنامه‌ای) انجام می‌شود.

برای بستن حساب‌های پایان سال ابتدا باید مانده همه حساب‌های موقت با یک حساب دائم بسته شود و پس از آن مانده همه حساب‌های دائمی بسته شده و به عنوان افتتاحیه به دوره مالی بعدی منتقل شود.

در این مقاله به بررسی بستن حسابهای شرکتها و یا موسسات بازرگانی می پردازیم.

شركت ها ازلحاظ نوع فعاليت به سه دسته تقسيم مي شوند:

1-1.بخش عمومی:

واحدها یا سازمانهایی هستند که بصورت مستقیم یا غیر مستقیم در مالکیت و مدیریت دولت، نهادها وسازمانهای عمومی قراردارد مانند:وزارتخانه ها ، شهرداریها، بانکهای دولتی و …..

1-2.بخش خصوصی:

واحدهایی هستند که در مالکیت و مدیریت اشخاص حقیقی یا حقوقی قراردارند و این موسسات را می توان به 2گروه تقسیم کرد:

الف:موسساتی که در مالکیت یک فرد قراردارد.

ب:موسساتی که طبق قانون با سزمایه چند نفر شخص حقیقی یا حقوقی تشکیل می شود.مانند شرکتهای سهامی و غیر سهامی

1-3.بخش تعاونی:

واحدهایی هستند که با خودیاری و همکاری متقابل عده ای از اشخاص حقیقی یا حقوقی تشکیل شده به قصد رفع نیازهای مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضای خود فعالیت می نماید.

2-1- انتفاعی:

واحدهایی هستند که به قصد کسب سود به فعالیتهای خدماتی،بازرگانی یا تولیدی می پردازند.

2-2- غیر انفاعی

واحدهایی هستند که عدف آنها کسب سود نمی باشدبلکه به منظور دستیای به هدفهایی که در راستای منافع جامعه است فعالیت می نمایند.

3-1- شرکت خدماتی

واحدهایی هستند که خدماتی را به مشتریان ارائه می نمایند و در مقابل آن کارمزد یا حق الزحمه دریافت می نمایند.

امكان دارد اين شركت ها به جز ارائه خدمات

فعاليت هاي ديگر مانند سرمايه گذاري هم انجام دهند كه اين گونه درآمدها به عنوان درآمد اصلي

شركت خدماتي محسوب نمي شود.

3-2- شرکت بازرگانی

واحدهایی هستند که به خرید و فروش کالا مشغولند بدون آنكه بر روي كالاتغيير شكل ايجاد نمايند.

 به این ترتیب که کالایی را می خرند و با افزایش درصدی سود آن رامی فروشند.

3-3- شرکت تولیدی

واحدهایی هستند که مواد اولیه را خریداری و به کمک نیروی انسانی ،دانش فنی و ماشین آلات آنها را تغییر شکل داده و به محصول تبدیل و سپس با افزایش درصدی سود آنها را می فروشند.

عملیات بستن حسابها در موسسات/شرکتهای بازرگانی:

فعالیت های بازرگانی حوزه دیگری از نظر نوع فعالیت است که واحدهای اقتصادی می توانند در این حوزه نیز

مشغول به فعالیت باشند، فروشگاه ها، عمده فروشان و خرده فروشان نمونه هایی از این واحدهای اقتصادی

هستند که تعداد آنها در فضای اقتصادی کشور نیز قابل ملاحظه است.

فرایند بستن حساب ها در مؤسسات بازرگانی تاحدودی شبیه یک واحد خدماتی بوده و قدم هایی که در این

فرایند طی می شود کاملاً یکسان است، اما با توجه به ماهیت فعالیت های بازرگانی، حساب های استفاده شده

در این نوع واحدها با واحدهای خدماتی متفاوت است که لازمه درک بهتر این موضوع،آشنایی با سر فصلهایی ست که در حسابداری بازرگانی استفاده می شود که در ادامه به آنها می پردازیم.

سیستم های نگهداری موجودی کالا

یکی از مهم ترین عوامل مؤثر در نحوه بستن حساب ها در واحدهای بازرگانی سیستم مورد استفاده برای

حسابداری موجودی کالا است که عبارت اند از:

سیستم ادواری موجودی کالا

سیستم دائمی موجودی کالا

بستن حساب های موقت در سیستم ادواری موجودی کالا

با توجه به نحوه کسب سود در واحدهای بازرگانی، به طور معمول در این مؤسسات در صورتی که از سیستم

ادواری موجودی کالا استفاده شود حساب های موقت شامل موارد زیر است:

درآمد فروش کالا

برگشت از فروش و تخفیفات

تخفیفات نقدی فروش

خرید کالا

برگشت از خرید و تخفیفات

تخفیفات نقدی خرید

هزینه حمل کالای خریداری شده

هزینه ها

فرایند بستن حساب های موقت مستلزم انجام ثبت حسابداری و انتقال به دفتر کل است معمولاً عملیات بستن

حساب های موقت در واحدهای بازرگانی که از سیستم ادواری موجودی کالا استفاده می کنند در پایان دوره

مالی شامل سه مرحله زیر است.

بستن حساب های موقت با مانده بستانکار

در واحد های اقتصادی با موضوع فعالیت بازرگانی، حساب های درآمد فروش کالا، برگشت از خرید و تخفیفات و

تخفیفات نقدی خرید به طور معمول دارای مانده بستانکار هستند، برای بستن آنها کافی است هر یک را معادل

مانده بستانکار خود، بدهکار کرده و در مقابل حساب خلاصه سود و زیان معادل جمع آنها بستانکار کنیم.

عملیات حسابداری در شرکتهای بازرگانی

تعاریف شرکت بازرگانی

یک واحد اقتصادی است که به کسب سود،خرید و فروش کالا می پردازد و معمولا بدون تغییر شکل کالای خریداری شده را می فروشد.در شرکتهای بازرگانی برای ثبت حسابداری از دو روش ادواری و دائمی استفاده می شود.

روش ادواری:در این سیستم از حسابهای زیر استفاده می شود:

1.خرید کالا 

2.فروش کالا

3.برگشت از خرید

4.برگششت از فروش

5.هزینه حمل کالای خریداری شده

6.تخفیفات نقدی خرید

7.تخفیفات نقدی فروش

حساب خرید کالا

یک حساب موقتی است که در صورت حساب سود وزیان نشان داده می شود و خرید کالایی که به قصد فروش خریداری می شود در این حساب نکهداری می شود که در دفاتر خریدار ثبت می گردد.

خرید کالا

1.خرید کالا بصورت نقدی

 خرید کالا                    

             بانک/صندوق

2.خرید کالا بصورت نسیه

خرید کالا

             ح/ پرداختنی

فروش کالا

فروش کالا در حقیقت نشان دهنده درآمد برای شرکتهای بازرگانی است و یک حساب موقتی است که در صورت سود و زیان نشان داده می شود و در دفاتر فروشنده ثبت می گردد.

1.فروش کالا به صورت نقدی

بانک/صندوق

                فروش کالا

2.فروش کالا به صورت نسیه

ح/دریافتنی

             فروش کالا

حساب هزینه حمل کالای خریداری شده

کالا معمولا در محل شرکت فروشنده به خریدار تحویل می شود و حمل آنن به عهده خریدار است.خریدار هزینه ای که بابت حمل کالا پرداخت می نماید در حسابی به نام هرینه حمل کالای خریداری شده ثبت می نماید

این حساب یک خساب موقت است که در صورت سود وزیان نشان داده می شود و در دفاتر خریدار ثبت میی گردد.

هزینه حمل کالای خریداری شده

                                  بانک/صندوق

نکته:

در بعضی از موارد شرکت فروشنده کالا،پرداخت هزینه حمل کالا را تا شرکت خریدار پرداخت می کند این هزینه نباید با هزینه حمل کالای خریداری شده اشتباه گردد. چون حساب هزینه حمل کالای خریدازی شده در بهای تمام شده کالای خریداری شده تاثیر دارد ولی حساب هزینه حمل کالای فروش رفته جزء هزینه های فروش است مه در دفاتر فروشنده ثبت می گردد.

نکته :

با خرید یک دارایی و فروش یک دارایی حسابهای همام دارایی بدهکار و بستانکار می شود.نه حساب خرید کالا و فروش کالا .

انواع تخفیفات در شرکتهای بازرگانی

.تخفیف تجاری

معمولا فروشندگان کالا در سال برای خریداران عمده خود تخفیف های خاصی قائل می شوند که این نوع تخفیف را تخفیف تجاریی می گویند که شناسایی می شوند ولی در دفاتر فروشنده و خریدار ثبت نمی شود.

مثال:

فروشگاه  آلفا در تاریخ 15/08/1400 تعداد 5دستگاه اجاق گاز از شرکت بتا به قیمت هر واحد 1.600.000ر ریال با 2% تخفف نجاری خریداری نموده است.مطلوب است ثبت فعالیت فوق در دفتر خریدار و فروشمده؟

8.000.000=5*1.600.000=قیمت کالا

1.600.000=2%*8.000.000=تخفیف نجاری

7.840.000=1.600.000-8.000.000=خالص قیمت کالا

دفاتر خریدار

خرید کالا            7.840.000

                       صندوق             7.480.000

دفاتر فروشنده

صندوق           7.840.000

                    فروش کالا         7.480.000

2.تخفیفات به علت عیب و نقص کالا

گاهی اتفاق می افتد که خریدار به علت عیب و نقص کالای موجود می خواهدمعامله را فسخ نماید در این مورد فروشنده قبول می کند قسمتی از بهای کالا را به عنوان تخفیف به او برگشت دهد در این مواقع در دفاتر خریدار از حسابی به نام برگشت از خرید و در دفاتر فروشنده برگشت از فروش ثبت می شود و هر دو این حساب موقت می باشند و در صورت سود و زیان نشان داده می شود.

   دفاتر خریدار

صندوق       ###

                 برگشت از خرید کالا  ###

.تخفیفات نقدی

معمولا خرید و فروش کالا در شرکتهای بازرگانی بطور نسیه انجام می گیرد بعضی از فروشندگان به خریداران اجازه می دهند که در مدت معینی مثلا 30روزه یا 60 روزه و… بهای کالای خریداری شده را بپردازند.در اینصورت گفته میشود شرط فروش نسیه 30روزه یا 60 روزه است.برای اینکه خریداران در مدت کوتاه تری بهای کالا را بپردازدمعمولا فروشندگان برای تشویق نوع خاصی  تخفیف به عنوان جایزه در نظر گرفته که به آن تخفیف نقدی می گویند.مثلا ممکن است شرط فروش به این صورت باشد: ن/30-2/10.یعنی نسیه 30روزه در 10 روز اول 2%تخفیف.

تخفیف نقدی هم در دفاتر خریدار و هم در دفاتر فروشنده به شرح زیر ثبت می شود.در دفاتر خریدار از حسابی به نام تخفیفات نقدی خرید که یک حجساب موقت است و در صورت سود و زیان نشان داده می شود و در دفاتر فروشنده از حسابی به نام تخفیفات فروش که یک حساب موقتی است و در صورت سود و زیان نشان داده میشود و ثبتهای آن به صورت زیر است:

دفاتر خریدار

خرید کالا  ##

          ح/پرداختنی     

استفاده از دوره تخفیف

ح/پرداختنی

             صندوق

           تخفیف نقدی خرید

مثال:

موسسه بازرگانی حمیدی در تاریخ 1400/11/10 مبلغ 8500000 ریال کالا با شــرط نسیه 40 روزه و 2 درصد تخفیف اگر تا 10 روز پرداخت شود (ن/40 ـ 2/10) خریداری کرد. موسسه بازرگانی حمیدی به منظور استفاده از این تخفیف، در تاریــخ 1381/11/10 مبلــغ کالای مذکور را به صورت نقد پرداخت کرد.

دفاتر خریدار

تاریخ سطر دوم جدول بشه 1400/11/10 و همینوطو ستون تاریخ اصلاح شود به 1400/11/01 و 1400/11/10-جدول زیر اون سطرش که خط کشیدم حذف کن

عدم استفاده از دوره

دفاتر فروشنده

زمان فروش کالا 1400/11/01

1.ح/دریافتنی   8.500.000

.                      فروش کالا             8.500.000

2.لحاظ نمودن دوره تخفیف 10/11/1400

صندوق                       8.330.000

تخفیف نقدی فروش           170.000  

                                ح/دریافتنی     8.500.000

3.عدم استفاده خریدار از دوره تخفیف

صندوق               8.500.000

                      ح/دریافتنی                       8.500.000

اصلاح حساب در شرکت بازرگانی

همانند اصلاح حساب در شرکت خدماتی ست به جز یک مورد و در مورد موجودی کالا

الف: اصلاح حساب موجودی کالا در اول دوره

خلاصه حساب سود و زیان                ##

                             موجودی کالا               ##

ب:اصلاح حساب موجودی کالا در پایان دوره

موجودی کالا     ##

              خلاصه حساب سود و زیان              ##

نکته:

در اصلاح حساب موجودی کالا در شرکتهای بازرگانی ابتدا افتتاح حساب موجودی کالا را ایجاد می کنیم و سپس 2سند اصلاح حسابها را اصلاح می کنیم.

مثال:با توجه به اطلاعات زیر مطلوب است اصلاح حساب موجودی کالا:

موجودی اول دوره             150.000 ریال

موجودی پایان دوره            180.000 ریال

1.خلاصه حساب سود و زیان         150.000

                                  موجودی کالا                      150.000

2.موجودی کالا          180.000

                             خلاصه حساب سود و زیان         180.000

بستن حسابها در شرکتهای بازرگانی

الف :بستن حساب موقت

1-تمامی حسابهای موقتی که مانده بدهکار دارند (هزینه ها، خرید کالا، برگشت از فروش و تخفیفات نقدی فروش)بستانکار و در مقابل حساب خلاصه سود و زیان بدهکار می شود:

خلاصه سود و زیان

                      هزینه ها

                       خرید کالا

                        برگشت از فروش

                        تخفیف نقدی فروش

2.تمامی حسابهای موقتی که مانده بستانکار دارند(فروش کالا،برگشت از خرید و تخفیفات نقدی خرید)بدهکار و در مقابل حساب خلاصه سود و زیان بستانکار می شود.

فروش کالا

برگشت از خرید

تخفیف نقدی خرید

                      خلاصه سود و زیان

3.حساب خلاصه سود و زیان را مانده گیری می کنیم.

4.بستن حساب برداشت.

سرمایه

         برداشت

نكته : در شركت هاى تضامنى ، مانده حساب برداشت در پايان دوره مالى با حساب جارى شركا بسته مى شود.

نکته: زیان و سود خالص باید برابر باشد با نتیجه صوزتحساب سود و زیان در شرکتهای بازرگانی

ب:بستن حسابهای دائمی

دقیقا مشابه شرکتها/موسسات خدماتی می باشد.

                                               برای مشاهده روی لینک زیر کلیک کنید

ج:افتتاح حساب در دوره مالی جدید

دقیقا مشابه شرکتها/موسسات خدماتی می باشد.

                                               برای مشاهده روی لینک زیر کلیک کنید