دسته‌بندی نشده
گزارشات مالی
گزارشات مالی
سرفصل ها
مقدمه
تعاریف و مفاهیمی که باید در گزارشات مالی ذکر شود
ترازآزمایشی وانواع آن
انواع گزارشات مالی
مزایای تهیه گزارشات مالی دوره ای
نتیجه گیری
مقدمه
حسابداری ابزاری برای انتقال اطلاعات مالی شرکت هاست تا استفاده کنندگان با بهره‌گیری از آن توانایی اتخاذ تصمیمات خود را به دست آورند از این رو اعداد و ارقام ارائه شده از مجرای سیستم اطلاعات حسابداری دارای اهمیت ویژه ای است زیرا اطلاعات حسابداری در اتخاذ تصمیم های اقتصادی موثر هستند از این رو اطلاعات حسابداری با کیفیت می تواند در بهینه گی تخصیص منابع موثر باشد یکی از مهمترین و محوری‌ترین اعداد حسابداری سود حسابداری است که مبنای بسیاری از الگوهای تصمیم‌گیری مالی است در واقع می توان سود حسابداری را یکی از محصولات اصلی نظام حسابداری هر واحد اقتصادی دانست موضوع تاثیرگذار بوده است که می توان سود را در مرکزیت هرگونه بحث و اظهار نظر حسابداری مشاهده کرد.با این حال،سود معجون نهایی است که کیمیای حسابداری آن را می آفریند و به کام استفاده کنندگان می ریزد البته گاهی ممکن است همین سود حسابداری به دلایل متنوعی از کیفیت لازم برخوردار نباشد و به جای آن که به استفاده کنندگان از صورتهای مالی کمک نماید موجبات گمراهی آنها را فراهم آورد .
اطلاعات حسابداری از مهمترین منابع اطلاعاتی است که به عنوان محصول اصلی سیستم حسابداری نقش اساسی در تصمیم‌گیری‌های گروه‌های مختلف کسب و کار ایفا می‌کند این اطلاعات یک فرآیند محاسباتی و بر اساس اصول و استانداردهای مراجع ذیصلاح اندازه‌گیری و ارائه می‌شوند و اگر از شفافیت لازم برخوردار نباشند احتمال اتخاذ تصمیمات نادرست توسط گیرنده اطلاعات افزایش می‌یابد برابر بند شیش استاندارد شماره ۱ حسابداری ایران هدف از گزارشگری مالی ارائه اطلاعات طبقه بندی شده درباره وضعیت مالی عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است که برای طیف وسیعی از استفاده‌کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع میشود .
هدف کلی این مقاله این است که افراد علاقه‌مند به حسابداری با اصول حسابداری و نحوه تهیه گزارشات مالی آشنا شوند و آن را در کسب و کار خود پیاده‌سازی کنند.
گزارش مالی چیست؟
گزارشات مالی یکی از مهمترین مواردی است که در سیستم حسابداری بسیار اهمیت دارد.بنابراین یکی از مهمترین وظایف حسابداران تهیه و ارائه گزارشات مالی است و تمام عملیاتهای مالی که در یک دوره مالی اتفاق می افتد در اسناد حسابداری و سپس در دفاتر قانونی ثبت و نگهداری می شوند.
کلیه اطلاعاتی که در دفاتر قانونی ثبت می شوند در قالب گزارشات مالی توسط حسابدار تهیه و طبقه بندی می شوند.گزارشات مالی باید به گونه ای باشد که افراد غیر حسابدار که با حسابداری به صورت کلی و مقدماتی آشنا می باشند بتوانند وضعیت عملکرد مالی موسسات یا شرکت مورد نظر ارززیابی کنند.
مسئولیت تهیه گزارشات مالی هر شرکت یا موسسه‌ای برعهده حسابداری آن سازمان است. این گزارشات که به صورت دوره‌ای تهیه می‌شوند دارای اطلاعات بسیار مهمی است که برای آینده مالی شرکت بسیار مهم و حائز اهمیت است.
واضح است که گزارشات مالی باید شامل داراییها بدهی‌ها درآمدها، هزینه‌ها، حقوق صاحبان سهام، میزان جریان وجه نقد در شرکت و.. در یک دوره زمانی مشخص باشد. گزارشات مالی دارای سه نوع بازه زمانی هستند؛ گزارشات مالی سه ماهه نخست سال، گزارشات مالی شش ماهه و گزارشات مالی یک ساله.
همان طور که در ابتدای مطلب ذکر شد تهیه گزارشات مالی یکی از مهمترین وظایف یک حسابدار است؛ زیرا او باید به وسیله این گزارشات کاری کند که اطلاعات مالی شرکت برای عموم آسان و قابل فهم باشد.
مفاهیمی که باید در گزارشات مالی ذکر شوند؟
دارایی ها
به همه منابع اقتصادی که با استفاده از آن فعالیتهای اقتصادی را به انجام می‌رسانند دارایی می‌گویند. منابعی که در اثر معاملات و فعالیت های مالی، ایجاد و شناسایی شده‌اند و قابلیت تبدیل شدن به پول را دارند دارایی گفته می‌شوند.
دارایی به دو دسته جاری و غیر جاری تقسیم می شوند.
الف – انواع دارایی جاری
موجودی نقد: منظور از موجودی نقد، وجوه نقد و سپرده‌های بدون سررسید است.
سرمایه گذاریهای کوتاه‌مدت: منظور از سرمایه گذاری کوتاه‌مدت، سرمایه گذاری است که تا تاریخ سررسید آن کمتر از یکسال باقیمانده باشد.
حسابها و اسناد دریافتی تجاری: منظور تمام مطالبات یک واحد تجاری است که انتظار می‌رود ظرف سال مالی آینده وصول شوند. این مطالبات در جریان فعالیت اصلی واحد تجاری، مثلا فروش کالا، ایجاد شده‌اند.
پیش‌پرداخت‌ها: منظور از پیش‌پرداخت، پرداختی است که انتظار می‌رود طی سال مالی آینده به دارایی تبدیل شود. به‌عنوان‌مثال وجهی که برای خرید مقداری کالا پرداخته شده و انتظار می‌رود آن کالا در سال مالی آینده تحویل گرفته شود.
ب- انواع دارایی غیر جاری
داراییهای ثابت مشهود: منظور از داراییهای ثابت مشهود، دارایی‌هایی است که در جریان فعالیت اصلی واحد تجاری مورد استفاده از قرار می‌گیرد و انتظار نمی‌رود که ظرف سال مالی آینده، به هر شکلی از جریان فعالیت کنار گذاشته شود. ماشین‌آلات یک کارخانه نمونه‌ای از داراییهای ثابت مشهود آن است.
داراییهای نامشهود: منظور از داراییهای نامشهود، دارایی‌هایی است که قابل قیمت‌گذاری هستند، اما وجود فیزیکی ندارند. حق تألیف نمونه‌ای از داراییهای نامشهود است.
سرمایه گذاری بلندمدت منظور تمام مطالبات یک واحد تجاری است که انتظار می‌رود ظرف سال مالی آینده وصول شوند. این مطالبات در جریان فعالیت اصلی واحد تجاری، مثلا فروش کالا، ایجاد شده‌اند.
پیش‌پرداخت‌ها: منظور سرمایه گذاری است که تا سررسید آن بیشتر از یکسال باقیمانده باشد.
سایر داراییها: دارایی‌هایی که در دسته‌های یاد شده نگنجند، در دسته سایر داراییها طبقه‌بندی می‌شوند.
د که اطلاعات مالی شرکت برای عموم آسان و قابل فهم باشد.
بدهی ها
به تعهداتی که برای موسسه ایجاد شده است؛ چه در قبال پول نقد یا دریافت کالا و خدمات، به صورت غیر نقدی که هزینه آن باید با پرداخت پول و انتقال دارایی انجام شود بدهی گفته میشود.
انواع بدهیهای جاری در حسابداری
گروه بدهیهای جاری اغلب شامل اقلام زیر است:
اسناد پرداختنی تجاری
حسابهای پرداختنی تجاری
پیش‌دریافت درآمد
مالیات پرداختنی (ذخیره مالیات)
حقوق و دستمزد پرداختنی و
سود تضمین‌شده پرداختنی.
بدهی های غیر جاری بدهی هایی هستند که موعد پرداخت آن بیش از یکسال می باشد. بدهی های غیر جاری عبارتند از:
حساب ها و اسناد پرداختی بلند مدت تجاری
سایر حسابها و اسناد پرداختنی بلند مدت
تسهیلات و اعتبارات مالی دریافتی بلند مدت
ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
حقوق سهامداران
حقوق سهامداران حقوق افرادی است که در مجموعه سرمایه گذاری کرده‌اند. حقوق این افراد از جمع داراییها و بدهی‌ها به دست خواهد آمد.
میزان درآمد کلی مجموعه
منافع مالی که در نتیجه فروش یا خدمات مجموعه اقتصادی به دست خواهد آمد درآمد نامیده میشود. نکته مهم در مورد درآمدهای یک مجموعه این است که آورده سرمایه گذاران جزئی از درآمد یک مجموعه محسوب نمی‌شود.
میزان آورده سهامداران
در برخی موارد سهامداران به دلیل سرمایه گذاری بلند مدت در یک مجموعه صاحب سود می‌شوند. میزان سودی که سهامدارن از این سرمایه گذاری به دست می‌آورند را آورده سرمایه گذاران می‌گویند.
ستانده سهامداران
در برخی مواقع شرکت به دلیل بازپرداخت بدهی‌ها یا برخی دلایل دیگر متحمل ضرر میشود. این ضرر در نهایت منجر به کاهش میزان سرمایه سهامدارن خواهد شد؛ به این روند ستانده سرمایه گذاران گفته میشود.
تراز آزمایشی :
حسابداري يك سيستم دوطرفه است يعني هر رويداد مالي داراي دو طرف حساب است و در مقابل هر مبلغ بدهكار يك مبلغ بستانكار وجود دارد بنابر اين می توان گفت هميشه جمع هر دو طرف بدهكار و بستانكار كليه حسابها (در دفتر روزنامه يا كل ) با هم مساوي است و اگر مساوي نباشد يك جاي كاراشکال دارد.
با توجه به مطالب بالا انتخاب عنوان تراز آزمايشي براي مانده حسابهاي دفتر كل انتخاب خوبي است چرا كه اين تراز به اين منظور تهيه ميشودكه برابري بدهكار حسابها و بستانكار حسابها را آزمايش كند.
اگر جمع بدهكارها (مانده اقلام بدهكار) و جمع بستانكارها (مانده اقلام بستانكار) برابر نباشد می توان نتيجه گرفت كه اشتباهاتي صورت گرفته است كه اصولا با محاسبه مابه التفاوت جمع بدهكارها و بستانكارها مي توان برخي از اشتباهات را پيدا كرد.
اصولاً شرکتها قبل ازتهیه صورتهای مالی نهایی برای راحت تر تهیه شدن این صورتها یک رویه اضافی را طی می کننـد . و اقدام به تهیـه تراز آزمایشـی می کننـد . که البتـه این تراز جزء صورتـهای مالی اساسی شرکـت نیست فقط يك طبقه بندي مجدد حسابها است . این تراز فهرستی از عناوين تمامي حسابهای دفتر کل و مانده های آنها می باشـد . ابتدا حساب دارایی ها بعد حساب بدهیـها بعـد هم حسـاب سرمایه و در نهایت حساب درآمد و هزینه ها نوشته ميشوند.
اگر سیستم ثبت دو طرفه حسابداری به درستی اجرا گردد ، باید جمع ستون بدهكار و جمع ستون بستانکار تراز آزمایشی با هم برابر گردند که در این صورت تراز آزمايشي از طریق اثبات تساوی جمع بدهکارها و بستانکارها صحت عملیات مالی موسسه را تا حدودي نشان می دهد . تراز آزمایشی را در هر زمان میتوان تهیه کرد ولی معمول رویه این است که اصولا در پایان دوره مالی و قبل از تهيه صورتهاي مالي تهیه می كنند.
اشکال تراز آزمایشی گوناگون است که بنا به نیاز هر موسسه تهیه میشود و متداواترین آن بشرح ذیل است :
تراز آزمایشی دارای انواع مختلفی می باشد و در شکل های دو ستونی، چهار ستونی، شش ستونی و هشت ستونی تهیه می شود.
· تراز دو ستونی: در این تراز مانده در دو ستون می آید. از متداولترین و ساده ترین نوع تراز می باشد. در این نوع تراز تمام حساب های دفتر کل در دو ستون بدهکار و بستانکار قرار می گیرد.
· تراز چهار ستونی: در این تراز مانده اول دوره و مانده پایان دوره هم مشخص است. در واقع علاوه بر داشتن دو ستون بدهکار و بستانکار، دو ستون گردش حساب نیز دارد. در صورتی که اطلاعات دفتر کل به درستی وارد تراز آزمایشی چهار ستونی شود، جمع مانده های دو ستون گردش حساب، مثل ستون بدهکار و بستانکار برابر می شود. این تراز آزمایشی چهار ستونی به دلیل داشتن ستون های گردش حساب ، می تواند به تصمیم گیرندگان کمک بسیاری کند.
· تراز شش ستونی: اگر در تراز، مانده اول دوره، گردش حساب طی دوره و مانده پایان دوره آورده شده باشد، به آن شش ستونی می گویند. در واقع در این تراز گردش حساب قبل از دوره نمایش داده می شود. در بعضی از موارد مانده ابتدای دوره در دو ستون مجزا نشان داده می شود در اصل این رقم همان مبالغ درج شده در تراز افتتاحیه است که در این صورت به آن تراز هشت ستونی نیز می گویند. ساختار این تراز مانند تراز شش ستونی می باشد.
· تراز هشت ستونی: تفاوت این تراز با شش ستونی در این است که با توجه به بستن حساب ها در پایان دوره مالی قبلی، می توان آن را به دوره جدید منتقل کرد و در دو ستون مجزا قرار داد. اطلاعات این تراز به استفاده کنندگان تراز آزمایشی، بسیار کمک می کند.
انواع گزارشات مالی
گزارشات مالی یا صورتهای مالی به 4دسته تقسیم می شوند که شامل :
1) ترازنامه
2) صورتحساب سود و زیان
3) صورت گردش وجه نقد
4) صورت سود و زیان جامع
1)ترازنامه(صورت وضعیت مالی ):
ترازنامه گزارشی است که وضعیت دارایی ها، بدهی ها،حقوق مالکان (حقوق صاحبان سهام)را در یک تاریخ معین نشان می دهند.
ترازنامه به گونه ای است که میزان دارایی های یک شرکت همواره برابر با مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام آن است.
ترتیب قرار گرفتن اقلام ترازنامه :
1-ستون دارایی ها در ترازنامه
در ستون اول صورت ترازنامه، دارایی های یک واحد اقتصادی به ترتیب میزان نقدینگی از بالا به سمت پایین قرار می گیرند. منظور از میزان نقدینگی دارایی این است که سهولت تبدیل آن دارایی به وجه نقد چقدر است. هر چه سهولت تبدیل دارایی به پول نقد بیشتر باشد نقدینگی آن بیشتر است و باید در سطرهای بالایی ستون قرار بگیرد. بعد از نوشتن اقلامی که در روال عادی عملیات مالی سریع‌تر نقد می‌شوند، باید اقلامی که ثبات بیشتری دارند در انتهای تراز نامه ذکر شوند. این قائده در نوشتن ترازنامه کاهش نقدینگی نام دارد.
دارایی خود شامل دو بخش است:
دارایی های جاری که نقدینگی بالاتری دارند: مثل وجه نقد – اوراق بهادار قابل فروش – حساب های قابل نقد – موجودی کالا، مخارج پیش پرداخت شده و ….
دارایی های غیرجاری: مثل سرمایه گذاری های بلند مدت – دارایی های ثابت – دارایی های نامشهود و …
دارایی های جاری نقدینگی بالاتری دارند.
2- ستون بدهی ها و سرمایه ها در ترازنامه حسابداری (سرمایه در ترازنامه)
ستون دوم ترازنامه مالی شامل دو بخش است؛ بدهی ها و سرمایه ها. بدهی ها شامل دُیونی است که باید توسط شرکت پرداخت شود. این بدهی ممکن است ماهیت های مختلفی (مثل اجاره بها، حقوق و دستمزد یا طلب تامین کنندگان) داشته باشد.بدهی ها هم مثل دارایی ها شامل دو دسته هستند. بدهی هایی که سررسید آن ها کمتر از یک سال باشد بدهی های جاری و آن هایی که سررسیدشان بالاتر از یک سال باشند، بدهی های غیرجاری نام می گیرند. بدهیهای مختلف یک موسسه، به ترتیب سررسید پرداخت در ترازنامه حسابداری قرار می‌گیرند.
بدهی های جاری مثل بدهی بانکی – سود قابل پرداخت – اجاره، مالیات، تسهیلات – دستمزدهای قابل پرداخت و …
بدهی های غیرجاری مثل دیون بلند مدت – بدهی های مالیاتی تعلیق شده و …
بخش دوم ستون دوم نیز پولی است که به صاحبان سهام، یعنی صاحبان آن کسب و کار تعلق دارد. این مبلغ در حساب ها با عنوان «دارایی خالص» نیز شناخته می شود. این مبلغ باقیمانده کل دارایی های شرکت بعد از کسر بدهی های آن به غیر از صاحبان سهام است و به عنوان تعریف سرمایه در ترازنامه شناخته میشود. این مبلغ بعد از نوشتن بدهی‌ها در تراز نامه می‌آید، زیرا حق بستانکاران بر حق صاحب سرمایه تقدم دارد. حالا که با اقلام کامل ترازنامه آشنا شدید، باید در مورد اجزای ترازنامه بدانید.
از ترازنامه به عنوان صورت وضعیت مالی نیز نام برده می شود.
2)صورت سود و زیان :
صورت سود و زیان، یکی از صورتهای مالی اساسی است که چگونگی و نتیجه عملکرد مالی یک شخصیت حقوقی را طی یک دوره مالی مُعَیَن نشان می‌دهد.
صورت سود و زیان (Income Statement) میزان درآمدها، هزینه‌ها، و همچنین سود و زیان انتهای دوره را که حاصل فعالیتهای عملیاتی و غیرعملیاتی هستند را گزارش می‌کند. نام دیگر صورت سود و زیان، صورت درآمد و هزینه است. صورت سود وزیان، یکی از صورتهای مالی حسابداری است.
صورت حساب سود و زیان بر مبنای حسابداری تعهدی تهیه میشود. این یعنی اینکه درآمدها زمانی شناسایی می‌شوند که تحقق‌یافته باشند.همچنین در این مبنا ،زمان شناسایی و ثبت هزینه ها زمان ایجاد وتحقق آنهاست وزمانی که کالایی تحویل می گردد و یا خدمتی انجام می شود ،معادل بهای تمام شده کالای تحویلی ویا خدمت انجام یافته ،بدهی قابل پرداخت ایجاد میشود.
مبلغ درآمد حاصل از فروش کالا:
مبلغ درآمد حاصل از فروش کالا یا خدمات انجام شده توسط یک شرکت و قبل از کسر هزینه‌هاست. در عین حال که ممکن است شرکت درآمد خوبی کسب کند، می‌تواند ضرر خالص نیز داشته باشد.
هزینه کالاهای فروخته شده:
هزینه کالاهای فروخته شده به هزینه‌های مستقیم کالاهای فروخته شده توسط یک شرکت در صورت تجارت یا خرید با قیمت عمده فروشی اشاره دارد. به عنوان مثال میتوان تمام هزینه‌های مستقیم مربوط به تولید یا خرید کالا را نام برد. لازم به ذکر است که به منظور محاسبه سود ناخالص، از درآمد (فروش) کسر میشود.
سود ناخالص / ضرر:
سود ناخالص یا ضرر نشان دهنده کارآیی تجارت شماست. سود بیشتر نشانه افزایش سودآوری
تجارت است. اگر سود ناخالص شما با گذشت زمان کاهش یافت، باید به دنبال دلیل آن باشید و برای افزایش حاشیه سود اقدام کنید.
هزینه‌ها:
تمام هزینه‌هایی که شما صرف کارهای اداری، فروش و توزیع، استهلاک یا هزینه‌های غیرمستقیم کرده‌اید، باید در این بخش قرار بگیرند. مشاغل سودآور، عموما درآمد کمتری را صرف هزینه‌ها می‌کنند.
سایر درآمدها:
کلیه درآمدهای غیرمستقیم مانند تخفیف دریافتی، کمیسیون دریافتی، درآمد غیرتجاری، سود فروش دارایی و غیره در این بخش قرار می‌گیرند.
مالیات:
اگر مشمول مالیات شوید، تمام مالیات قابل پرداخت و مطالبات باید در این بخش اضافه یا کم شوند.
سود / ضرر خالص:
سود یا ضرر خالص بیانگر میزان سود شما از هر ریال خرج شده است. اگر سود خالص کاهش یابد، این بدان معناست که شما هزینه بیشتری پرداخت می‌کنید، که باید کنترل شود.
3) صورت جریان نقدی بر مبنای استانداردهای جدید حسابداری ایران
این گزارش اطلاعات اضافی مربوط به کلیه جریانهای نقدی‌ای که یک شرکت برای عملیات جاری خود و سرمایه‌گذاری دریافت می‌کند و به علاوه همه جریانهای خروجی پول را که برای فعالیتهای تجاری و سرمایه‌گذاری در یک بازه زمانی انجام میشود را نشان می‌دهد. این صورت علل تغییرات وجه نقد و شبه نقد و خلاصه‌ای از فعالیتهای سرمایه‌گذاری، عملیاتی و تأمین مالی را طی یک بازه زمانی ارائه می‌دهد.
صورت جریان نقد به ما نشان می‌دهد که چه مقدار وجه نقد در طی دوره حسابداری در یک سازمان ایجاد و مصرف‌شده است و نیز آنها را برحسب نوع فعالیت سازمان طبقه بندی می‌کند. و در نتیجه گزارش صورت جریان نقدی که توسط حسابداری شرکتها و یا شرکت‌های خدمات حسابداری تهیه می‌شوند اطلاعات مفیدی را در ارتباط با فعالیتهای یک سازمان در ایجاد وجه نقد از طریق عملیات جهت پرداخت سود سهام، پرداخت بدهی‌ها، سرمایه‌گذاری مجدد در سازمان جهت افزایش ظرفیت عملیاتی و نگهداری در اختیار ما قرار می‌دهد.
همچنین در مورد فعالیتهای تأمین مالی یک سازمان که شامل بدهی و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) است اطلاعاتی را ارائه می‌کند. هدف اصلی از تهیه صورت جریان وجوه نقد بررسی دلایل تغییرات وجوه نقد در یک بازه زمانی است.
تعاریف
وجه نقد : به معنای وجه نقد در دسترس و سپرده های دیداری است.
سپرده های دیداری:سپرده هادی دیداری به مبالغي اطلاق مي شود که واحد تجاری مي تواند آنها را بدون اطلاع قبلي [و بدون تحمل جریمه]، برداشت یا مطالبه نماید که هدف کسب سود نیست بلکه محلی برای نگهداری وجوه است .
معادل نقد: سرمایه گذاریهای کوتاه مدت با نقدشوندگي بالا و سریع التبدیل به مبلغ معيني وجه نقد مي باشد که ریسك تغيير ارزش آن قابل ملاحظه نيست.
جریان های نقدی :عبارت از جریان های ورودی و خروجی نقد و معادل های نقد است.
ویژگی های معادل نقد:
با هدف ایفای تعهدات نقدی کوتاه مدت، و نه با هدف سرمایه گذاری و یا سایر اهداف نگهداری میشود.
به سرعت قابل تبدیل به مبلغ معینی نقد است
ریسک تغییر ارزش آن کم است
بنابراین سرمایه گذاری معمولا” فقط زمانی واجد شرایط به عنوان معادل های نقد است که سررسید آن کوتاه مثلا حداکثر 3 ماه از تاریخ تحصیل باشد.
تغییرات با اهمیت صورت جریان وجه نقد :
در مقایسه کلی استاندارد حسابداری شماره ی 2 تجدید نظر شده 1397 با ویرایش قبلی آن تغییرات با اهمیت زیر ملاحظه می شود:
عنوان این صورت مالی از (صورت جریان وجوه نقد) به (صورت جریان نقدی) تغییر یافته است
طبقات این صورت مالی از پنج طبقه به سه طبقه کاهش یافته است
در استاندارد جدید محاسبه نقد حاصل از عملیات از سود زیان خالص آغاز می شود در استاندارد قدیم این محاسبه با سود زیان عملیاتی آغاز می شد.
طبق استاندارد جدید اگر بعضی از جریانهای نقدی ماهیتا به طور مستقیم قابل ارتباط با هیچ یک از سرفصل های اصلی نباشند رهنمودی درباره ی آنها ارائه نشده است. طبق استاندارد قدیم این اقلام به طبقه اول منتقل می شدند.
حذفیات طبقه بندی :
· طبقه بازده سرمایه گذاری و سود پرداختی بابت تامین مالی حذف شده و دریافتی های آن شامل سهام دریافتی و بهره دریافتی در بخش سرمایه گذاری منعکس می شود و پرداختی های آن شامل سود سهام پرداختی و بهره پرداختی در بخش تامین مالی منعکس میگردد.
· مالیات بردرآمد در استاندارد جدید در بخش فعالیتهای عملیاتی ادغام شده است.
دسته بندی صورت جریان وجوه نقد
صورت جریان وجوه نقد طبق استانداردجدید حسابداری ایران 3 طبقه است:
جریانات نقدی ناشی از فعالیتهای عملیاتی
جریانات نقدی ناشی از فعالیتهای سرمایه‌گذاری
جریانات نقدی ناشی از فعالیتهای تأمین مالی
چارچوب کلی صورت جریان نقدی طبق استاندارد جدید
فعالیت های عملیاتی ××
فعالیت های سرمایه گذاری ××
فعالیت های تامین مالی ××
خالص افزایش )کاهش( در وجه نقد ××
ماند ه ی موجودی نقد اول دوره ××
تاثیر تغییرات نرخ ارز ××
مانده ی موجودی نقد پایان دوره ××
طبقه اول)فعالیت های عملیاتی
جریانهای نقدی که به واسطه فعالیتهای عملیاتی در صورت گردش وجوه نقد ثبت می‌شوند، به ۲ دسته تقسیم می‌شوند:
جریانهای نقدی ورودی و خروجی که در صورت جریان وجوه نقد، ثبت می‌شوند.
هزینه‌ها و درآمدهای مرتبط با وجوه نقد که با هدف تعیین سود و زیان ناشی از فعالیتهای عملیاتی در صورت سود و زیان ثبت میشود.
با توجه به تقسیم‌بندی که در بالا به آن اشاره شده است، برای تهیه گزارش از فعالیتهای عملیاتی، آنها را به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌کنند.
صورت جریان وجوه نقد به روش مستقیم
تمامی جریانهای نقدی مرتبط با ورودی و خروجی وجه نقد که در جریان فعالیتهای عملیاتی به دست آمده است، به صورت جداگانه ثبت خواهد شد و در نهایت خالص وجه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی محاسبه میشود.
جریان نقدی ورودی که از فعالیتهای عملیاتی به دست می‌آید، عبارتند از:
وجه نقد دریافتی بابت حق‌الزحمه، اجاره محل و کارمزد
وجه نقد دریافتی حاصل از فروش کالا و ارایه خدمات
جریانهای نقدی خروجی که از فعالیتهای عملیاتی به دست می‌آید، عبارتند از:
پرداختهای نقدی که به کارکنان واحدهای تجاری هزینه میشود.
پرداختهای نقدی که تحت عنوان بیمه و تبلیغات صرف میشود.
پرداختی‌های مرتبط با عرضه‌کنندگان کالا و خدمات
صورت جریان وجوه نقد به روش غیرمستقیم
برای محاسبه سود عملیاتی که از صورت سود و زیان به دست می‌آید، از روش غیرمستقیم استفاده میشود.
نکته مهم در مورد این روش این است که ۶ عامل وجود دارند که بر روی سود عملیاتی تأثیرگذار هستند که عبارتند از:
تعیین سود عملیاتی که در صورت سود و زیان قرار دارد.
تعدیل هزینه‌های غیرنقدی، مانند هزینه استهلاک
ایجاد تعادل در اقلام عملیاتی ترازنامه
ایجاد تعادل در درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی
تعدیلات سنواتی تأثیرگذار بر اقلام جاری
سایر تعدیلات نیز در مواقعی اتفاق می‌افتد که حسابهای عملیاتی با سایر سرفصل‌های حسابداری درگیر شود.
طبقه دوم )فعالیت سرمایه گذاری
کلیه ی جریانات نقدی که به واسطه خرید و یا فروش داراییهای بلندمدت وسایر سرمایه گذاری ها بجز معادل وجوه نقد به دست می آید، بخشی از ساختار صورت جریان وجوه نقد به حساب می‌آید.
مصادیقی از جریان های نقدی حاصل از فعالیت های سرمایه گذاری بدین شرح است:
پرداخت های نقدی برای تحصیل دارایی های ثابت مشهود، دارای های نامشهود و سایر دارایی های بلندمدت. این پرداخت ها شامل مخارج توسعه ی سرمایه ای و دارایی های ثابت مشهود ساخت شده در داخل واحد تجاری نيزاست.
دریافت های نقدی حاصل از فروش دارایی های ثابت مشهود ونامشهود وسایر داراییهای بلندمدت
پرداختهای نقدی برای تحصیل ابزارهای مالکانه و دریافت های نقدی برای فروش ابزارمالکانه
تسهیلات اعطایی به دیگران به جز تسهیلات اعطایی موسسات مالی وصول تسهیلات اعطایی بجز
تسهیلات موسسات مالی
دریافت ویا پرداخت های مرتبط با قراردادهای آتی
طبقه سوم )فعالیت های تامین مالی
فعالیتهای مرتبط با تأمین مالی، شامل جریانهای ورود و خروج وجوه نقد است که اقلام مرتبط با حقوق صاحبان سهام را تحت تأثیر قرار می‌دهد به همین دلیل، این نوع از فعالیت‌ها در ترازنامه در سمت بستانکار ثبت می‌شوند.
برای مثال، دریافت های نقدی ناشی از انتشار سهام،اوراق ،تسهیلات، پرداخت های نقدی به مالکان بابت بازخرید سهام،تسویه مبالغ استقراض شده
4)صورت سود و زیان جامع
هدف از تهیه صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع، ارائه کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی یک دوره مالی می‌باشد. تمرکز اصلی صورت سود و زیان دوره بردرآمدها و هزینه‌های عملیاتی است. درآمدها و هزینه‌ها تنها در مواردی در صورت سود و زیان منعکس نمی‌شود که به طور مشخص به موجب استانداردهای حسابداری مستقیماً به حساب‌حقوق صاحبان سرمایه منظور شود. از آنجایی که جهت تصمیم‌گیری اقتصادی استفاده‌کنندگان صورتهای مالی، آگاهی از کلیه جنبه‌های عملکرد مالی واحد تجاری طی دوره ضرورت دارد، لازم است کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده طی آن دوره مورد ملاحظه قرار گیرد. بدین‌لحاظ تهیه و ارائـه یک صورت مالی اساسی جدید با عنوان ” صورت سود و زیان جامع“ لازم است تا میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه از بابت درآمدها و هزینه‌های مختلف دوره نشان داده شود.از آنجا که صورت سود و زیان جامع دربرگیرنده کلیه درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده، اعم از تحقق یافته و تحقق نیافته است، سود یا زیان خالص دوره مالی به عنوان اولین قلم در صورت سود و زیان جامع انعکاس می‌یابد. این بدان معنی است که صورت سود و زیان دوره، یکی از اقلام صورت سود و زیان جامع را به تفصیل نشان می‌دهد و سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده، به‌طور جداگانه در صورت سود و زیان جامع انعکاس می‌یابد.سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی شده شامل موارد زیر است:
الف .درآمدها و هزینه‌های تحقق نیافته ناشی از تغییرات ارزش داراییها و بدهیهایی که اساساً به منظور قادر ساختن واحد تجاری به انجام عملیات به نحو مستمر نگهداری می‌شـود و به موجب استانداردهای حسابداری مربوط مستقیماً به حقـوق صاحبـان سرمایـه منظـور میشود (از قبیل درآمدهـا و هزینه‌های ناشی از تجـدیـد ارزیابی داراییهای ثابت مشهود).
ب.درآمدها و هزینه‌هایی که طبق استانداردهای حسابداری به استناد قوانین آمره مستقیماً در حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود (از قبیل مابه‌التفاوتهای حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی موضوع ماده 136 قانون محاسبات عمومی).
به طور کلی طبق استاندارد شماره6صورت سودو زیان جامع شامل:
1-سود و زیان خالص دوره طبق صورت سود وزیان
2-سایر درامدها و هزینه ها ی شناسایی شده
3-تعدیلات سنواتی
مزایای تهیه گزارشات مالی دوره ای
- مشخص کردن ارزش سهام یک شرکت
مورد مهمی که در نتیجه تهیه گزارشات مالی از نرم افزار حسابداری به وجود می‌آید مشخص شدن میزان ارزش هر سهم شرکت است. به این معنا که وضعیت مالی شرکت برای سهامداران آن به وسیله گزارشات مالی مشخص خواهد شد.
کسانی که آشنایی با حسابداری و اصول آن ندارند اما در بازار بورس فعالیت می‌کنند با این مزیت تهیه گزارشات مالی به خوبی آشنایی دارند.
- آسان کردن حسابرسی های قانونی
مهم ترین کاربرد گزارشات مالی این است که این گزارشات به مراجع قانونی ارائه میشود. آسان سازی حسابرسی قانونی و بحث مالیاتی سازمان‌ها نتیجه تهیه این گزارشات است. به همین دلیل ضرورت وجود گزارشات مالی برای پرداخت مالیات بر کسی پوشیده نیست.
- ارائه نقشه مالی برای برنامه ریزی های دقیق
گزارشات مالی به دلیل این که میزان بدهکاری و بستانکاری مجموعه را مشخص می‌کنند برای برنامه‌ریزی موسسات از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ در واقع بدون تدوین گزارشات مالی برنامه‌ریزی برای آینده مجموعه بسیار دشوار است و تا حد زیادی ممکن نیست زیرا به وسیله تدوین گزارشات مالی است که مدیران یک مجموعه می‌توانند سیاست‌های مالی و پولی مجموعه را تغیردهند و تصمیمات درست‌تری اتخاذ کنند.
- هموار سازی راه برای پیشرفت یک مجموعه
یکی ازمزایای مهم دیگر تدوین گزارشات مالی این است که به یک سازمان کمک خواهد کرد تا نقاط ضعف و قدرت خود را بشناسند. این جریان خود برای پیشرفت یک مجموعه امری ضروری است. تهیه این گزارشات قطعا به مجموعه کمک خواهد کرد که برای جذب سرمایه گذار آماده باشد.
- اهمیت بالای گزارشات مالی برای مزایده
علاه‌بر اهمیت بالایی که انتشار گزارشات مالی برای سهامدارن خرد و مدیران دارد تا عملکرد مالی یک مجموعه را ارزیابی کنند گزارشات مالی اهمیت بالایی برای برگزاری مناقصه و مزایده‌های یک شرکت دارد.
- گزارشات مالی مورد استفاده چه کسانی است؟
به دلیل این که در تهیه گزارشات عملکرد مالی و وضعیت اقتصادی یک مجموعه مشخص میشود؛ این گزارشات و اطلاعات آن برای افراد متعدد سازمان از جمله سهامدارن یا صاحبان مجموعه، مدیران ارشد مجموعه، اداره دارایی و سازمان مالیاتی کشور مهم است و هر کدام به بخشی از اطلاعات طبقه بندی شده در این گزارشات مالی نیاز دارند. در نتیجه گزارشات مالی مورد استفاده افراد زیر است:
سرمایه گذاران
سهامداران و سرمایه گذاران یک مجموعه برای آن که بدانند به سرمایه گذاری خود ادامه دهند یا خیر به مطالعه صورتهای مالی نیاز دارند.
به این معنا که صورتهای مالی این دیدگاه را به سرمایه گذاران می‌دهد که سرمایه گذاری در مجموعه برای سال بعدی چگونه باشد آیا اقدام به تزریق سرمایه کنند یا نواقص مجموعه را برطرف کنند.
اعطا کنندگان وام و تسهیلات مالی
بانک و دیگر اعطاکنندگان تسهلات مالی با مطالعه صورتهای مالی تصمیم به اعطای تسهیلات به مجموعه درخواست‌دهنده خواهند گرفت.
در صورتی که یک مجموعه زیان‌ده تلقی شود بانک می‌تواند از اعطای تسهیلات به آن خودداری کند؛ اما اگر یک مجموعه بر اساس صورتهای مالی سودده طلقی شود این موضوع می‌تواند منجر به گرفتن تسهیلات شود.
تامین کنندگان خدمات و کالا
اشخاص یا مجموعه‌هایی که مواد اولیه یا خدمات مجموعه را تامین می‌کنند؛ ممکن است پس از مطالعه صورتهای مالی یک مجموعه به همکاری خود با مجموعه ادامه ندهند؛ زیرا ممکن است تصور کنند که مجموعه از عهده پرداخت تعهدات خود برنخواهد آمد.
کارکنان و مدیران شرکت
بخشی از مخاطبان صورتهای مالی کارکنان حاضر در مجموعه هستند. به این معنا که شرکت با ارائه ترازنامه مثبت از مجموعه خود باعث افزایش روحیه و بازدهی در کارکنان خود خواهد شد.
خصوصيات كيفي اطلاعات مالي
این خصوصیات در دو دسته مهم طبقه بندی میشود که عبارتند از:
خصوصیات کیفی محتوای اطلاعات
خصوصیات کیفی ارائه اطلاعات
که هر کدام شامل موارد جزئی تر هستند.
ویژگی های مرتبط با اطلاعات مالی
ارزش تاییدکنندگی و پیش بینی کنندگی
انتخاب خاصه
قابل اتکا بودن
خصوصیات مرتبط با ارائه اطلاعات مالی
قابل مقایسه بودن
ثبات رویه
افشا مناسب
قابل فهم بودن
خصوصیات کیفی مرتبط با ارائه اطلاعات شامل:
قابل فهم بودن
قابل مقایسه بودن
خصوصیات کیفی مرتبط با محتوای اطلاعات شامل:
قابل اتکا بودن
مربوط بودن
سخن پایانی
مطالعه صورتهای مالی یک مجموعه برای سرمایه گذاران بسیار مفید خواهد بود؛ اما تمامی فعالیتهای یک مجموعه در این گزارشات منعکس نخواهد شد.
این اطلاعات به دست اعضای هیت مدیره و برخی از سهامدان نهادی خواهد رسید؛ بنابراین عده‌ای از سهامداران از آگاهی بیشتری برخورداراند. در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی همواره پس از مطالعه گزارشات مالی برای سهامداران وجود دارد.
نتیجه گیری :
فواید تهیه صورت جریان وجوه نقد در یک سازمان :
ابزاری برای مشخص کردن عملکرد مالی یک سازمان است.
به همراه سایر صورتهای مالی اساسی برای اندازه‌گیری انعطاف‌پذیری مالی استفاده میشود.
برای ارزیابی جریانهای نقدی آتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ابزاری برای ارزیابی توان ایجاد گردش وجوه نقد در آینده است.
ارزیابی توان تأمین تعهدات پرداخت سود سهام و نیاز واحد به تأمین مالی خارجی
ارزیابی دلایل تفاوت میان سود حسابداری و دریافت‌ها و پرداخت‌ها
ارزیابی آثار رویدادهای غیر نقدی مربوط به فعالیتهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی
با توجه به تمام مواردی که در این متن به توضیح آنها پرداختیم، کاملاً مشخص است که گزارشات مالی برای یک مجموعه اعم از هر گونه شرکت یا سازمانی، دارای اهمیت بسیار زیادی است. یه همین دلیل بهتر است حسابداران مجربی برای این کار استخدام شوند. البته شرط استخدام حسابدار مجرب به تنهایی کافی نیست و باید از ابزارهای مختلفی چون نرم افزارهای مالی استفاده شود.
منابع
فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی /سال سوم/شمارره 9/بهار90
استانداردهای حسابداری شماره1،2،6و14
